Piękny i zielony bukszpan, z którego tworzy się ciekawe rzeźby lub żywopłoty, może zaatakować niebezpieczny szkodnik – ćma bukszpanowa, zwana również ćmą azjatycką. Jak chronić zielone krzewy przed szkodnikiem i jak skutecznie zwalczyć ćmę bukszpanową?
Bukszpan – szkodniki
Bukszpan to bardzo dekoracyjny, zimozielony krzew liściasty, który cechuje gęste ugałęzienie i piękne oraz błyszczące liście. Idealnie nadaje się do formowania żywopłotów oraz ciekawych kształtów geometrycznych, takich jak kule, stożki czy nawet spirale. Występuje w Polsce w dwóch odmianach i nieustannie podbija serca wszystkich osób, którym zależy na uprawie roślin o zielonej barwie przez cały rok. Skąpane w słońcu latem, oprószone śniegiem zimą czy delikatne pokryte rosą o poranku wiosną i jesienią – niewątpliwie bukszpany prezentują się wyjątkowo w każdej scenerii.
Te rośliny ogrodowe pomagają w tworzeniu wspaniałych zielonych rzeźb lub praktycznych żywopłotów. Bukszpan jest rośliną dziko rosnącą w południowej i zachodniej Europie, ale w Polsce jest często sadzony zarówno w ogrodach tradycyjnych, ozdobnych i historycznych, jak i w mniejszych prywatnych ogrodach czy na terenach użyteczności publicznej.
Niestety w 2006 roku do Europy dotarł szkodnik, który do dziś poważnie zagraża krzewom bukszpanu – Cydalima perspectalis. W Polsce szkodnik potocznie nazywany ćmą azjatycką lub bukszpanową pojawił się w 2012 roku – pierwszy raz na Dolnym Śląsku w okolicach Wrocławia. Następnie rozpoczął inwazję na południową i centralną Polskę. Dotychczas bukszpan nie był zagrożony działaniem gorszych szkodników – inwazja ćmy azjatyckiej spowodowała jednak, że na zachodzie zniszczonych zostało mnóstwo ogrodów historycznych i terenów zielonych.
Ćma bukszpanowa – pochodzenie i charakterystyka
Ćma bukszpanowa (Cydalima perspectalis) jest inwazyjnym gatunkiem motyla z rodziny wachlarzykowatych. Larwy ćmy bukszpanowej są groźnym szkodnikiem dla różnych gatunków tej rośliny. Choć oficjalne nazewnictwo to Cydalima perspectalis, to w języku polskim ten gatunek motyli otrzymał roboczą nazwę ćmy bukszpanowej.
Szkodnik pochodzi z Azji – jest gatunkiem rodzimym wilgotnych i subtropikalnych krajów Wschodniej i Południowej Azji, między innymi Indii, Chin, Korei czy Japonii. Występuje na dużym obszarze aż po daleki wschód Rosji. Pierwsze wzmianki naukowe o szkodniku pochodzą z 1859 roku spod ręki angielskiego entomologa Francisa Walkera – wówczas ćmę bukszpanową naukowiec opisał pod nazwą Phakellura perspectalis.
Samica motyla składa od stu do nawet czterystu jaj bezpośrednio na liściach bukszpanu. W ciągu kilku tygodni rozwijają się larwy, które żerują na roślinie, powodując widoczne i duże uszkodzenia liści oraz młodych gałęzi – mogą one doprowadzić niestety do obumarcia rośliny.
Jak wygląda ćma bukszpanowa?
Osobnik dorosły
Chcąc ochronić rośliny przed działaniem szkodników, warto wiedzieć, jak wygląda ćma bukszpanowa: dorosłe osobniki występują w kolorze białym z brązowymi elementami na parach skrzydeł lub w formie melanistycznej (jasnobrązowe z fioletowym połyskiem i białą plamą). Dorosłe osobniki latają na przełomie kwietnia i maja, aż do września lub nawet października. Zygzakowate loty odbywają nocą, ale chętnie kierują się ku źródłom światła.
Jaja
Jaja ćmy bukszpanowej mają wymiary około 1 mm i są okrągłe. W początkowej fazie przybierają kolor jasnożółty z czarną kropką.
Larwy
Gdy pierwsze larwy opuszczają osłonki jajowe, mają około 1-2 mm długości, jednak po miesiącu rozwoju mogą osiągnąć nawet 44 mm. Na początku są zielone, mają brązowe linie podłużne, ale z biegiem czasu stają się bardziej brązowawe, a ich głowa jest czarna.
Larwy budują ponadto na bukszpanie oprzędy, które są podobne do pajęczej sieci. Po okresie żerowania zmieniają się w poczwarki, z których już w ciągu kilkunastu dni wykluwają się motyle następnego pokolenia – te z kolei od razu przystępują do składania jaj. Każde pokolenie jest liczniejsze od poprzedniego, dlatego dla dobra uprawianych roślin trzeba w porę powstrzymać inwazję niebezpiecznego szkodnika.
Ćma bukszpanowa – zwalczanie dorosłego motyla
W zabezpieczeniu bukszpanu przed ćmą azjatycką ważna jest profilaktyka. Najlepszym momentem na ochronę bukszpanu przed szkodnikiem są pułapki, które wabią ten gatunek i pozwalają wyłapać motyle pierwszego pokolenia. Niestety na terenie Europy nie występuje naturalny wróg dla ćmy bukszpanowej, dlatego jej zwalczanie musi odbywać się metodami z zastosowaniem środków chemicznych lub różnego rodzaju pułapek.
Bardzo żarłoczny i szybko rozprzestrzeniający się szkodnik może być skutecznie złapany w formie dorosłego motyla z pomocą pułapki z dyspenserem feromonowym na ćmę bukszpanową. Zapachy powinny zwabić do pułapki samice tego gatunku, które znoszą jaja i to właśnie od nich rozpoczyna się największe zagrożenie. Ćma bukszpanowa trafiająca do pułapki nie może się z niej wydostać, przez co w skuteczny sposób przerywa się cykl rozrodczy szkodnika.
Pomocne pułapki lejkowe, typu delta, tablice lub opaski lepowe i inne zabezpieczenia warto rozmieszczać przy bukszpanach od wiosny (marzec/kwiecień) do jesieni (wrzesień/październik).
Jak walczyć z ćmą bukszpanową?
Niestety nie zawsze uda nam się zauważyć Cydalima perspectalis w formie dorosłego szkodnika – zwłaszcza w sytuacji, kiedy ćmy latają w nocy. W ramach profilaktyki warto jednak dokładnie i często lustrować bukszpany, w których mogą już ukrywać się jaja lub larwy. Młode gąsienice są łatwiejsze do wykrycia ze względu na jaskrawozielony kolor. W wykryciu tego niebezpiecznego szkodnika pomagają również wcześniej wspomniane oprzędy, które pokrywają pędy i gałązki.
Kiedy wykryje się jaja lub gąsienice, można spróbować usunąć je mechanicznie i ręcznie. Pędy, na których pozostało niewiele liści i na których widać oprzędy przypominające pajęczynę, najlepiej wyciąć oraz spalić. Można spróbować również wymywać gąsienice z pędów bardzo silnym strumieniem wody – uważając jednak, by nie uszkodzić samego krzewu.
Można zastosować oprysk biologicznym środkiem zawierającym specjalne bakterie. Po oprysku gąsienice przestają żerować po 72 godzinach. Zaletami biologicznej ochrony jest brak pozostałości oraz bezpieczeństwo dla organizmów pożytecznych, ludzi i środowiska.
W krytycznych sytuacjach można opryskać krzewy dostępnymi na rynku środkami ochrony roślin. Ważne jest, by dokładnie pokryć cieczą roboczą całe rośliny – szczególnie w środku krzewu, w którym żerują szkodniki. Według zaleceń producenta i specjalisty z branży ogrodniczej warto powtarzać czynność nawet kilka razy w sezonie.
Kiedy nie chce się stosować środków chemicznych w ogrodzie, gąsienice ćmy bukszpanowej można spróbować zniechęcić do żerowania na krzewach przez spryskiwanie rośliny preparatem na bazie wrotyczu.
Skorzystaj z naszej pomocy
Konkretne środki i metody zwalczania ćmy bukszpanowej doradzimy przy bezpośrednim kontakcie. Do każdego Klienta podchodzimy indywidualnie, pomagając w zwalczaniu nawet trudnych szkodników oraz prawidłowego dbania o ogród – bez względu na jego metraż czy charakter. Zachęcamy do zapoznania się z naszą ofertą, do kontaktu, a także do odwiedzenia naszego Centrum Ogrodniczego!